کنه تاولی یا ارینوز گلابی

Phytoptus Pyri Pagenstecher

Syn : Eriophyes Pyri Pgst.

Epitrimerus Pyri ( Nalepa )

( Acari : Eriophyidae )

کنه تاولی گلابی در دنیا ابتدا در سال 1870 میلادی از اروپا گزارش شده است . در ایران نیز اولین بار در سال 1328 دواچی این کنه را تحت نام Eriophyes Pyri گزارش نموده است . دنبال آن ، از اصفهان توسط فاطمی (1364) تحت نام P.pseudoinisdiosus (Wilson) گزارش شده است . وی بطور مختصر به چرخه زیستی آن اشاره نموده است .

جبپسون و همکاران نیز با بررسی کنه تاولی گلابی در جهان ، عامل تاولی شدن برگهای گلابی در ایران را Phytoptus Pyri Pagenstecher اعلام نموده اند . این آفت در مناطق مرطوب خسارات بیشتری وارد می کند .

شکل شناسی

از این گونه دو نژاد شناسایی شده است که یکی از آنها به جوانه ها حمله کرده و دیگری روی برگها ایجاد تاول می کند . تفکیک این دو نژاد بر اساس نسبت طول بدن به عرض آن تعداد حلقه های روی بدن و موقعیت موهای شکمی از هم انجام می شود
بالغ

افراد بالغ ، کنه های بسیار کوچکی هستند که طول بدنشان 200 - 160 میکرون ، به رنگ سفید و گاهی صورتی هستند .

کنــه آرد

Acarus Siro Linnaeus

Tyroglyphus Farinae L.

Aleurobius Farinae L.

( Acari : Acaridae )

شکل شناسی

بدن کنه ماده بالغ بیرنگ و به طول 300 تا 650 میکرون می باشد . رنگ گناتوزوما و وپاها به رنگ زرد تا قرمز قهوه ای است ، موی کتفی داخلی (Sci) هم اندازه موی کتفی خارجی (Sce) و اندازه آن از یک چهارم طول ایدیوزوما تجاوز نمی کند . تمام موهای پشتی تقریباً صاف هستند ، موهای شانه ای با فاصله زیاد از یکدیگر قرار دارند . فقط چهار موی انتهایی - عقبی ایدیوزوما بلند می باشد . اندام گرانژان دارای 4 - 2 عدد برآمدگی مستقیم است .

بادکش های جنسی در قاعده باریک هستند ، پنجه پای اول در افراد نر کم و بیش در قاعده پهن شده است ، اختلافات عمده ای بین کتوتاکسی بدن ، ساختمان کلیسرها و ساختمان پای دوم و سوم نر و ماده وجود ندارد . مهمترین عوامل مشخصه نر وجود دو بادکش در قاعده در پنجه جای چهارم یک جفت بادکش در نزدیک قسمت انتهایی سوراخ دفعی و همچنین وجود زائه قوی در قسمت زیر ران پای اول که بوضوح پهن تر شده می باشد .

دئوتونمف ناهم شکل Acarus Ciro یعنی هیپوپوس از نوع متحرک است و هیپوپوس غیر متحرک ظاهراً به وجود نمی آید ، بررسی های منابع مختلف نشان می دهد که کلیه کنه های آرد تنها به گونه A.Siro تعلق ندارند بلکه گونه های زیادی وجود دارند که از نظر شکل شناسی و بیولوژی با یکدیگر متفاوت هستند

کنه های پیاز

Rhizoglyphus Echinopus ( Fumouze & Robin )

Rhizoglyphus Robin Clapared

( Acari : Acaridae )

کنه های جنس RH , IZ, OG , LY , PH, US عموماً با گیاهان پیازی ، غده ای و ساقه های زیرزمین مرتبط هستند . کنه های Ciapared R , Robini , Rhizoglyphus Echinopus و Fumouza & Robin دوگونه مهم این جنس هستند که خسارت قابل توجهی را به گیاهان پیازی وارد می کنند .

گیاهان میزبان

کنه های پیاز به پیاز خوراکی ، سیر ، گیاهان مختلف گلخانه ای ، محصولات زینتی بویژه گلهای پیازی نظیر زنبق و برخی محصولات زراعی در سراسر جهان خسارت وارد می نمایند . این گونه ها در ایران از روی پیاز خوراکی ، پیازهای زعفران ، موسیر ، گیاهان زینتی و غذه سیب زمینی در مزارع و انبارها گزارش شده است .

کنــه نیشکـر

Oligonychus Saccharinus Baker & Pritchard

Syns : O . Saccharinus  Meyer

O . Sacchari ( Mcgregor )

( Acari : Tetranychidae )

کنه نیشکر در طول رشد خود دارای یک سن لاروی ، دو سن پورگی و مرحله بلوغ می باشد . طول دوره تکاملی آن با توجه به شرایط محیطی متفاوت است بطوریکه با افزایش درجه حرارت ، مدت زمان برای تکمیل یک نسل کوتاهتر می شود .

شکل شناسی

تخم

تخمهای کروی و به قطر تقریبی 118 میکرون می باشند که با چشم غیرمسلح دیده نمی شود . تخمها ابتدا بی رنگ و شیشه ای هستند ولی پس از مدتی به رنگ زرد و لحظاتی قبل از تفریخ نیز به رنگ صورتی در می آیند . در این هنگام چشمان قرمز رنگ جنین از سطح پوست شفاف تخم به راحتی قابل روئیت است .

لارو

لارو در ابتدای خروج از تخم به رنگ سفید مات ، به طول 141 و عرض 8/112 میکرون و دارای یک جفت چشم قرمز و سه جفت پا است

تاریخچه ،درختان مورد حمله وطرز خسارت

پروانه تخم انگشتری که نام فارسی آن ا زطرز قرارگرفتن تخم ها ،به صورت حلقه انگشتر در روی شاخه ها اقتباس شده است ،یکی از آفات درختان میوه وجنگلی در ایران می باشد.کار مطالعه وبررسی در مورد این آفات از سال 1343 توسط شجاعی ودهقان قادیکلائی انجام گردیده ونتیجه این مطالعات در نشریه 84 گروه گیاه پزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران در سال 1345 بچاپ رسیده است .از جنس         

Malacosoma     در ایران دو گونه شناخته شده که به اسامی M.n eustri     و   M.prallela Stgr می باشند واولین بار هر دوگونه توسط فرحبخش در سال 1340 نامبرده شده است .طرز خسارت وزیست شناسی این دو گونه تقریبا مشابه یکدیگر بوده وبدین جهت گونه M.neustria را که از اولویت بیشتری برخوردار است را انتخا وذیلا به شرح آن می پردازیم .از درختان مورد حمله این آفت در شمال ایران شامل درختان تیره گلسرخیان (Rosaceae )مخصوصا سیب ،گلابی ،گوجه ،به،هلو وهمچنین بعضی از انواع درختان زینتی می باشد.

(شجاعی ودهقان ،1345 )خسارت این شب پره مربوط به لاروآنست که از برگ تغذیه

می نماید وشدت لارو گاهی بقدری زیاد است که موجب لخت شدن درختها وبا لنتیجه ضعف عمومی آنها می گردد.این آفت در شمال ایران دردرجه اول به درختان میوه خسارت می رسانند وخسارت آن نیز قابل توجه است (شجاعی ودهقان ،1345 ).

مناطق انتشار

این آفت درکرانه های دریایی مازندران وارتفاعات البرز دیده شده است .حشره مزبور تقریبا در تمام سطح کره زمین ودر شرایط اقلیمی متفاوت انتشار دارد.

شکل شناسی

حشره کامل پروانه ای ایست متوسط وکوتاه که عرض آن با بالهای باز 20 یا 40 میلیمتر می رسد .رنگ پروانه ها متغیرود را فردا د مختلف رنگهای قهوه ای مایل به قرمز یا خاکستری مایل به زرد یا زرد آجری وگاهی بلوطی ویا قهوه ای روشن با سایه های قرمز تیره مشاهده می شود .نرها کوچکتر ودارای رنگی تیره تر از ماده ها می باشند .بالهای قوی وپهن وکوتاه بالهای جلوئی پررنگ تر از بالهای عقبی ومزین بد ونوار عرضی برنگ قهوه ای مورب که اولی نرسیده به وسط بال ودومی بعد از وسط قرارگرفته است.نوارهای مزبور دارای حاشیه روشن بوده ودر ناحیه زیر سلول بال بهم نزدیک شده ویا اتصال پیدا می کنند در محل نزدیک شدن دو نوار رنگ بتل تیره تر از سایر قسمتها است . ریشک های اطراف بال در قسمت های جلو ارای دولکه پهن وروشن می باشد .رگ بندی بالها مشخص ،در سطح زیرین ووسط بالهای جلوئی وعقبی یک وار عرضی موجد ارباریک مشاهده می شود .بدین حشره حجیم وپوشیده از کرکهای متراکم وشکم کلفت ودر انتها بریده است . دراینجا لازم می داند مشخصات حشره کامل گونه M.Parallela نیز ذکرگردد.پروانه مزبور کمی کوچکتر وعرض آن با بالهای باز 20-35 میلیمتر است.رنگ آن قهوه ای روشن یا آجری ودر بعضی قسمتها خاکستری مایل به زرد با سایه های تیره می باشد .اختلاف اساسی M.Parallela با گونه M.neustria دار موازی بودن نوارهای عرضی بالهای جلوئی است .ضمنا نوارهای مزبور به رنگ زرد روشن ودارای انحنای ملایم ومنظمی است.(شجاعی ودهقان ،1345 )

تخمهای این حشره استوانه ای وارتفاع شان 5/1 برابر قطرشان است وبصورت دسته ای وحلقه وارد ورشاخه درخت گذارده می شود . تعداد تخم ها در هر دسته 100 -300 عدد وبه رنگ قهوه ای خاکستری بوده وبرون آن یک ماده خاکستری رنگ ترشح می گردد که تخمها را در برابر عوامل نامساعد حفظ می نماید.(Klinkowski,1976 ) لاروهای کامل  M.neustria بطول 40 تا 55 میلیمتر است.سر وپاها وانتهای شکم آبی رنگ ،بدن پوشیده از موهای بور وکمی راست،پشت بدن لارومزین به یک نوار طولی سفید در وسط وخطوط طولی باریک برنگ آبی سیاه وزرد ونارنجی متناوب در طرفین می باشد. روی هر یک از حلقه های بدن لارویک جفت لکه سیاه کوچک ومتقارن مشاهده می شود که از محل آن دسته موهای سیاه بلند وبراق خارج شده اند .شفیره ها برنگ قهوه ای تیره یا مایل به سیاه ونرم پوشیده از گرد آبی رنگ در داخل پیله های ابریشمی نازک تشکیل می گردد .پیله های به شکل بیضوی کشیده وبرنگ سفید مایل به زرد طلائی وبه تعداد 3 یا 4 عدد پهلوی هم در داخل تاخوردگی برگها که بوسیله خود لاروها ایجاد شده قرار می گیرند،در موارد استثنائی وروی درختانی که تراکم آفت زیاد است پیله ها روی شاخه ها ومخصوصا در محل اتصال به تنه نیز استفاده نمود .ضمنا در موقع هرس درختان میوه ،چنانچه شاخه ها ئیکه روی آنها دسته های تخم وجود دارد بریده شود در انهدام آفت نقش مهمی دارد.